Ayak şişmesi, kan damarı tıkanmasına, lenfatik tıkanmaya yahut yaralanmadan kaynaklanan travmaya bağlı gelişebilir. Öteki şişkinlik nedenleri ortasında selülit üzere deri enfeksiyonları yahut ayak bileğinin şişmesine neden olabilen ayak bileği artriti bulunur.
Ayak şişmesi, muhtemelen günlük aktivitelere müdahale edebileceğinden kaygı verici bir şey olabilir. Travma yahut kan pıhtısı üzere venöz tıkanma dahil olmak üzere ayağı etkileyen çeşitli rahatsızlıklardan kaynaklanabileceği üzere etraftaki bir kitle üzere fizikî manilerden de kaynaklanabilir.
Ayağınızda şişlik yaşıyorsanız, muhtemelen şişliğe aşağıdakiler de eşlik ediyor olabilir:
– Şiddetli olabilecek ağrı
– Dolanım kaybından ötürü etkilenen bacak yahut ayakta soğukluk.
– Kızarıklık, mavimsi tonlar yahut etkilenen bacak derisindeki renk değişiklikleri
– Ayak bileği, ayak yahut ayak parmaklarının gözle görülür deformitesi
– Ayakta yük taşıyamama
– Kaşıntı
– Ateş yahut titreme
AYAK ŞİŞMESİNİN NEDENLERİ
Ayak şişmesine kan damarlarının tıkanması, lenfatik sistemdeki bir tıkanıklık yahut travma neden olabilir.
KAN DAMARI TIKANMASI
Kan tek bacakta birikerek ayağın şişmesine neden olabilir. Kan, arteryel dolanım yoluyla bacağa ve venöz deveran yoluyla bacaktan dışarı akar. Her iki tip kan damarının tıkanması şişmeye neden olur. Tıkalı damarlar kanın ayak yahut bacakta birikmesine neden olur ve tıkalı arterler önemli doku hasarına ve şişmeye neden olur.
Venöz tromboz: Bu, dokulara gittikten sonra kanı kalbe geri döndüren kan damarlarındaki bir pıhtıyı tabir eder. Venöz trombüs (pıhtılar) ekseriyetle bir seferde sadece bir bacağı tesirler ve bir kan damarında türbülanslı akışa neden olan (örneğin kalbe direkt akış değil) hasar olduğunda oluşur. Ek olarak, kanserli bireyler, bir yan tesir olarak pıhtı oluşturmaya yatkın olabilir. Ameliyat ve hareketsiz bir hayat şekli yahut uzun bir oturma mühleti (örneğin uçak yahut otomobil sürmek) bir kişiyi pıhtı oluşturmaya yatkın hale getirebilir. Pıhtılar uygun formda tedavi edilmezse vefata yol açabilir.
Periferik arter hastalığı: Alt bacaklara kan akışını sağlayan arterlerin vakitle kolesterol yahut yağlarla kademeli olarak kapatıldığı bir hastalıktır. Düzgün kan akışı olmazsa, bacak kurtalımayabilir, bu da amputasyon (Cerrahi olarak çıkarma) gerektirir. Periferik arter hastalığı atardamarın tıkanmasına neden olduğunda, bacak kısa bir müddet şiddetli ağrılı hale gelir ve akabinde öteki bacağa nazaran üşür. Bacağınıza giden kan akışını kaybetmiş olabileceğinizden şüpheleniyorsanız, derhal tıbbi yardım almanız kıymetlidir.
Kompartman sendromu: Bu durum kasın şişmesi sonucu kanın alt bacağa akışını durdurması ile ortaya çıkar. Periferik arter hastalığından farklı olarak, rastgele bir arteriyel tıkanma olmadan meydana gelebilir ve bilhassa uzun periyodik fizikî efordan sonra genç atletlerde meydana geldiği bilinmektedir. Futbolcular ve uzun aralık koşucuları, uzun bir ağır koşudan sonra alt bacaklarının kaslarında şiddetli şişlik, akabinde şiddetli ağrı ve akabinde uyuşma yaşayabilir. Kompartman sendromunun tedavisi, fasiyotomi olarak bilinen acil bir ameliyatla bacak açılarak yapılmaktadır.
LENFATİK TIKANMA
Lenfödem olarak da bilinen lenfatik tıkanma, lenflerin bacaklardan dışarı akmasına müsaade veren damarların tıkandığı kronik bir durumdur. Farklı hallerde ortaya çıkabilir.
Cerrahi: Bedenin rastgele bir yerinde yapılan ameliyat, cerrahın ameliyat edilmesi gereken alana erişim sağlamak için yapıları ayırmasını yahut hatta yok etmesini gerektirir. Bacak, karın yahut pelviste yapılan ameliyat, lenfatik sıvıyı bedenden boşaltmak için gerekli olan lenfatik damarları yok edebilir yahut yaralayabilir. Kimi durumlarda maksat lenfatik sistemin çıkarılması yahut tahrip edilmesidir. Pelviste kanserleri çıkarmak için yapılan ameliyatta, kanserin yayılmamasını sağlamak yahut rastgele bir potansiyel yayılmayı denetim etmek için muhakkak sayıda lenf düğümü çıkarılır. Bu lenfatik yapılar olmadan, bedenden lenfatik sıvıyı boşaltmak güç olabilir ve lenfödem ortaya çıkabilir. Vakitle lenfödem, cildin sertleşmesine ve bacakta yahut etkilenen ayakta “odunsu” yapıya neden olabilir.
Radyasyon tedavisi: Kanser için kullanılan radyasyon ayrıyeten birçok farklı lenfatik damara ziyan verebilir ve lenfödeme neden olabilir. Mesane, jinekolojik yahut alt karın kanseri için bacakların yahut pelvisin radyasyonu, bedendeki lenfatik sıvının akışını kısıtlayan ve alt bacaklarda lenfödeme yol açan yaralara neden olabilir. Hasar, etkilenen beden kısmına (örneğin bacak, karın) yayılırsa, lenfatik sistemi onarmanın tesirli bir yolu yoktur. Bununla birlikte, fizikî aktivite lenfleri hareket ettirmeye ve lenfödemin ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Enfeksiyon: Kısa periyodik enfeksiyonlar lenfödeme neden olmaz; lakin uzun vadeli enfeksiyonlar olabilir. Daha düşük bir düzeyde var olan yahut lenfatik sistem içinde var olma eğiliminde olan enfeksiyonlar, uygun bir biçimde tedavi edilmezse lenfödeme neden olabilir. Mycobacterium, yavaş büyüyen ve öteki enfeksiyonlar ortasında tüberküloza ve cüzzama neden olan bir bakteri sınıfıdır. Tedavi edilmezse, lenfatik sisteme ziyan verebilir ve lenfödeme neden olabilir.
Kanser: Tüm bedene yayılırken, kanser lenfatik damarlara ve lenf düğümlerine ziyan verebilir ve tedavi edilemez lenfödemlere yol açabilir. Kanser başarılı bir formda tedavi edilse bile, lenfatik sisteme verilen hasarın tesirleri geri döndürülemez olabilir ve bacak kalıcı olarak şişebilir.
TRAVMA
Travma, kısa vadede ayak yahut bacağın şişmesine neden olabilir. Burkulma, kırık yahut ezik, tüm ayağın şişmesine neden olabilir.
Burkulma: Burkulma, kısmi bir yırtılmadan bir bağın büsbütün yırtılmasına kadar her şeyi içerir. Burkulmanın ciddiyeti, alt bacak yahut ayak şişmesinin ciddiyetini belirlemez. Hafif bir burkulmada tüm ayağınız şişebilir ve bir tam yırtılmada en az şişliğe sahip olabilirsiniz. Ekseriyetle bir fizik muayene, röntgen ve ayağınızı hareket ettirme yeteneğini tekrar kazanıp kazanmadığınız burkulmanın ciddiyetini belirler. Her durumda, dinlenme, buz, şişliği ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.
Kırık: Kırıkta da burkulma gibisi belirtiler görünür. Şişlik ve ayağı hareket ettirememe yaygın semptomlardır. Daha şiddetli kırıklar, deforme olmuş yahut yanlış hizalanmış kemikler yahut eklemlerle sonuçlanabilir. Bu durumlarda, ayağın acil serviste uygun durumda sabitlenmesi değerlidir.
AYAK DERİSİ ENFEKSİYONU
Ayak derisinin enfeksiyonu çabucak hemen her vakit ya mantar ya da bakteriyeldir. Ayağın mantar enfeksiyonuna tinea pedis denir. Farklı cinsteki dermatofit mantarlarından kaynaklanır ve ekseriyetle duşlar yahut soyunma odası tabanları üzere nemli yerlerde bulunur. Cildin rastgele bir yerindeki bakteriyel enfeksiyon, deri altına yayılırsa selülit olarak isimlendirilir. Derideki bir kırılmadan sonra gelişebilir, bakterilerin girip büyümeye başlamasına müsaade verir. Bu bakteriler, çoğunlukla etrafta bulunan Streptococcus yahut Staphylococcus çeşidi bakterilerdir
En hassas olanlar diyabetik hastalardır, zira yüksek kan şekeri iyileşmeyi pürüzler ve yaralar basitçe derinden enfekte olabilir.
Mantar yahut bakteri enfeksiyonu tedavisi, cildin her vakit kuru ve pak tutulması ile başlar. Bir mantar enfeksiyonu topikal ve / yahut ağızdan mantar önleyici ilaçlarla tedavi edilirken, bakteriyel bir enfeksiyon topikal ve / yahut antibiyotik ilaçlarla tedavi edilir.
En sık görülen belirtiler ortasında, ateş, ayak ağrısı, ayak kızarıklığı, ayak şişmesi, ayak bileğinde şişlik bulunur.
AYAK BİLEĞİ ARTRİTİ
Artrit, basitçe eklemlerin iltihaplanması manasına gelir. Ayaklar ve ayak bilekleri çok sayıda küçük eklem içerdiğinden ve bedenin yükünü taşıdığından, çoklukla artritin birinci ortaya çıktığı yerdir.
Artrit, eklemlerin ucunda bulunan hami kıkırdakta meydana gelen bir parçalanmadan kaynaklanır. Kemikler birbirine karşı aşınmaya başlar, eklem sertleşir ve ağrılı hale gelir. Bu bozulma, kolay aşınma ve yıpranmaya bağlı olabilir.
Belirtiler ortasında eklemde şişme, kızarıklık ve hareketle yahut eklem üzerine baskı ile gelişen ağrı bulunmaktadır.
Artritin tedavisi yoktur, lakin semptomlar daha fazla hasarı önlemek, ağrıyı hafifletmek ve hayat kalitesini iyileştirmek için yönetilebilir. Tedavi, fizik tedavi, ağrı kesici ilaçlar ve bazen hasarlı eklemlerin tamiratına yardımcı olmak için ameliyatı içerir.
GUT
Gut, eklemde ani ağrı, sertlik ve şişliğe neden olan bir artrit formudur. Ayak başparmağı sıklıkla etkilenir. Esas belirtisi şişmiş ayak parmaklarıdır.
ROMATİZMAL EKLEM İLTİHABI
Artrit, bedende ağrılı iltihaplanma ve sertliğe neden olan birçok durum için kullanılan genel bir tabirdir. Romatoid artrit (RA), tabiatı gereği otoimmün olan kronik bir durumdur.
DERİN VEN TROMBOZU
Derin ven trombozu (DVT), bedenin derinliklerinde bir damarda oluşan bir kan pıhtısıdır. Derin damar pıhtılarının birçok alt bacak yahut uylukta meydana gelir.
Esas belirtiler; ateş, uyluk ağrısı, üst bacak şişmesi ve baldır ağrısı bulunmaktadır.
TIRNAK ENFEKSİYONU (PARONİŞİ)
Paronişi, cildin tırnakla birleşmek için katlandığı yerde parmakların yahut ayak parmaklarının derisinde oluşan bir enfeksiyondur.
Akut yahut ani başlayan paronişi, stafilokok bakterisinden kaynaklanır. Tırnağın çatlaması, kırılması, yahut çok yakından kesilmesi durumunda organizma içeri girebilir. Kronik yahut devam eden paronişi bir mantardan kaynaklanır. Diyabetli yahut zayıf bağışıklık sistemi olan bireyler tırnak enfeksiyonlarına daha hassastır. Belirtiler ortasında, bazen cilt altında irin birikmesi ile birlikte tırnak etrafında ağrılı, kızarık, şişmiş cilt yer alır.
AYAKTAKİ ŞİŞLİK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Ayak yahut alt bacak şişliklerinin tedavisi şişliğin sebebine nazaran belirlenir. Apse ile enfeksiyon durumunda apse drenajı ve antibiyotik gerekli olabilir. Kan damarlarının tıkanması durumunda, damarların ameliyatla yahut pıhtıyı çözen ilaçlarla açılması gerekebilir ve travma durumunda kemiğin yahut bağın iyileşmesi vakit alabilir.
Tıkalı kan damarları
Arterioskleroz yahut bir pıhtı tarafından tıkanmış kan damarı, doku ölmeden evvel açılmalıdır. Hastaneye başvurduğunuzda, pıhtı ciğerlerinize gitmemesini sağlayarak çözülebilir, kan damarı açılabilir yahut baypas yapılabilir yahut ölen bir uzvun çıkarılması gerekebilir, kompartman sendromunun neden olduğu basıncı hafifletmek için fasiyotomi yapılabilir.
Burkulma yahut kırılma
Hafif bir burkulma meskende tedavi edilebilir, fakat ağrı çok şiddetli ise yahut bir hafta içinde iyileşme olmazsa, hastaneye başvurulmalıdır.
Hafif burkulmalar: Dinlenme, buz uygulaması ve ayağı yüksekte tutmanın yanı sıra anti-enflamatuar ağrı kesici ilaçlar ile tedavi edilebilir.
Şiddetli burkulma yahut kırıklar: Bir tıp uzmanı tarafından değerlendirilmelidir ve iyileşmek için bir tıp korseye yerleştirilmesi, alçı yahut kemikleri yine hizalamak için ameliyat gerekebilir.
Lenfödem
Lenfödem ekseriyetle tedavi edilmez, lakin idman ve özel giysilerle muvaffakiyetle yönetilebilir.
Acil bir ayak şişmesi olduğunda
Aşağıdaki durumlarda gecikmeden yardım aramalısınız:
– Ayakta his kaybı
– Düşük nabız ve soğuk ayak
– Ayağa basamama
– Geçmeyen şişlik
AYAK ŞİŞMESİYLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR
Ayakta şişmeye ne sebep olur?
Ayakta şişlik, ayaktaki sıvı birikmesinden kaynaklanır. Sıvı birikimi birçok nedenden ötürü gerçekleşebilir. En yaygın olanı, ayak dokularında bir enfeksiyon yahut travmanın akabinde oluşan iltihaptır. Ayakta bir enfeksiyon meydana geldiğinde, ayaktaki kan damarları genişler, böylelikle beyaz kan hücreleri ve başka bağışıklık hücreleri enfekte bölgeye erişebilir. Burkulma yahut kırık üzere bir travma meydana geldiğinde de ayak dokuları şişer.
Ayaktaki şişlik ne vakit tehlikelidir?
Ayak şişmesi yaygındır ve tek başına değerlendirmeye muhtaçlık duymayabilir. Lakin, ayağınız başkasına kıyasla üşümüşse, his kaybınız varsa yahut ayağınızı hareket ettiremiyorsanız bir tıp uzmanı tarafından ivedilikle değerlendirilmelidir. Ayağınızı besleyen kan damarlarınızda hasar olabilir yahut ayağınızı hissetmenize yahut hareket ettirmenize müsaade veren hudutlara ziyan verebilirsiniz. Kan damarlarının hasar görmesi doku vefatına yol açabilir ve amputasyon gerektirebilir.
Ayak şişmesi ne vakit bir enfeksiyon belirtisidir?
Ayak şişmesi, ayağın hassas olduğu bölgede kızarıklık ve yanmayla birlikte titreme yahut irin gibisi döküntüler olduğunda, ekseriyetle bir enfeksiyon belirtisidir. Kimi insanlarda bu döküntüler selülit yahut erizipel belirtileri olabilir ve bu her iki durum da deri enfeksiyonlarıdır. Güzelleşmeyen ve irin yahut apse (şişmiş, görünüşte sıvıyla dolu bir kese) üreten bir yara, ekseriyetle cilt enfeksiyonlarına neden olan bakterilerin neden olduğu enfeksiyon belirtileridir. Birçok vakit, döküntüler yahut apseler iyileşmeye başlamak için tıbbi tedavi gerektirir.
Burkulmadan kaynaklanan ayak şişmesinin kaybolması ne kadar sürer?
Bir burkulmadan kaynaklanan ayak şişmesinin kaybolması değişken ölçülerde vakit alabilir ve bağdaki yaralanma derecesinden ve bağın iyileşmesine yardımcı olmak için uygulanan tedavilerden etkilenebilir. Genel olarak, küçük burkulmalar istirahat ederek, üstüne basmayarak, koltuk değneği kullanarak, kriyoterapi kullanarak yahut bileği buzla soğutarak, şişmeyi en aza indirmek için kompresyon yahut elastik bir bandaj kullanarak ve bacağı üst kaldırarak tedavi edilir. Ayak bileği atelleri, tartı yükü yavaşça arttığı için bileğin yaralanmasını önleyebilir. Güzel bir dikkatle bir yaralanmanın akabinde tam kapasiteye dönmesi altı ila sekiz hafta sürebilir.
Bir darbeden kaynaklanan ayak şişmesini nasıl tedavi etmeliyim?
Bir darbeden kaynaklanan ayak şişmesi, çoklukla meskende tedavi edilebilir. Dinlenme ve ayağa yük vermekten kaçınma, hem şişliği azaltmak hem de ağrıyı azaltmak için ayak bileğini soğutma, ayak bileği içinde sıvı birikmesini önlemeye yardımcı olmak için kompresyon yapma ve kanın uzuvda birikme riskini azaltmak için ayağı yüksekte tutma ile darbeden kaynaklı ayak şişmesini konutta tedavi edebilirsiniz.
Ayak bileğindeki şişliği azaltmak için ağrı artmaya başladığında, aktiviteye devam etmek ve ayak bileğini müsaade verdiği ölçüde germek çok kıymetlidir. Ateller ve korseler de ayak bileğini stabilize etmek ve ayak bileği üzerindeki gerginliği kademeli olarak artırma yeteneğini artırmak için çok kullanışlıdır.
Bu liste tıbbi tavsiye niteliğinde değildir ve sahip olduklarınızı tam olarak temsil etmeyebilir.
Ensonhaber
